Πέμπτη 24 Οκτωβρίου 2013

Ειδική Γλωσσική Διαταραχή ή Δυσφασία


Εκτός από τις Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, δηλαδή τη Δυσλεξία και τη Δυσαριθμησία (διαταραχή του υπολογισμού), υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που δυσκολεύουν το παιδί στην ανάπτυξή του και τη μάθηση στο σχολείο. Αυτές δεν τις αποκαλούμε μεν Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, όμως παίζουν καίριο ρόλο στην εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών στο παιδί! Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι η Ειδική γλωσσική διαταραχή και η Ελλειμματική προσοχή (με ή χωρίς υπερκινητικότητα). Σήμερα θα ασχοληθούμε με την πρώτη από αυτές.
Στην Ελλάδα η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή πολύ συχνά αναφέρεται με μια άλλη ονομασία, πιο παραδοσιακή: Αναπτυξιακή Δυσφασία. Όπου κι αν απαντάται ο ένας ή ο άλλος όρος, πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι πρακτικά συνώνυμοι. Ο όρος «δυσφασία» θέλει να μας πει ότι το παιδί δυσκολεύεται να μιλήσει (βγαίνει από το ρήμα ‘φάσκω'). Ο όρος «γλωσσική διαταραχή» είναι όμως ο σωστότερος, γιατί δείχνει ότι το παιδί δεν έχει ευχέρεια με τη γλώσσα γενικότερα. Πράγματι, τα περισσότερα παιδιά που έχουν αυτή την αναπτυξιακή δυσκολία, βιώνουν δυσχέρειες τόσο στην έκφραση όσο και στην κατανόηση του προφορικού ή γραπτού λόγου. Η
ΕΓΔ (ειδική γλωσσική διαταραχή) εκδηλώνεται από πολύ νωρίς. Εκεί που περιμένουμε πως το παιδί θα πει τις πρώτες 1-2 συνειδητές λέξεις του γύρω στην ηλικία των 12 μηνών, ή όταν περιμένουμε να αναπτυχθεί ένα λεξιλόγιο 10-20 λέξεων μέχρι την ηλικία των 2 ετών και να εμφανιστούν φρασούλες 2-3 λέξεων, ή να εμφανιστούν σωστές προτάσεις περισσότερων λέξεων γύρω στα 3 χρόνια, τίποτα απ' όλα αυτά δεν συμβαίνει «στην ώρα του», όλα αργοπορούν.
Το παιδί όμως βιώνει και άλλες, πιο κρυφές δυσκολίες, που οι γονείς δεν τις αντιλαμβάνονται ή δεν τις συνειδητοποιούν αμέσως. Οι κυριότερες από αυτές είναι δύο: δεν καταλαβαίνει όλα όσα του λένε και δεν απομνημονεύει καλά καινούργιες λέξεις. Το παιδί με δυσφασία σε γενικές γραμμές αντιλαμβάνεται τον λόγο, αλλά δεν καταλαβαίνει όλες τις λέξεις ή προτάσεις που του λένε, με αποτέλεσμα συχνά να διαπιστώνουμε ότι έχει καταλάβει κάπως λανθασμένα τι του είπαμε. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εγκέφαλος χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί τι άκουσε, γι' αυτό οι άνθρωποι με δυσφασία καταλαβαίνουν πολύ καλύτερα όταν κάποιος τους μιλάει αργά, χωρίς ταχύτητα. Και όταν θέλει να εκφραστεί, το βλέπουμε συχνά είτε να προσπαθεί να θυμηθεί κάποια λέξη (και πολλές φορές τελικά δεν το καταφέρνει) είτε να προσπαθεί να μας εξηγήσει με άλλα λόγια τι θέλει να πει, είτε να διαλέγει απλές και εύκολες λέξεις για να εκφραστεί (μιλά δηλαδή όπως μιλούν παιδιά μικρότερης ηλικίας).Συχνά επίσης ξεχνούν καινούργιες λέξεις που άκουσαν ή που έπρεπε να μάθουν.
Άλλες συνοδευτικές δυσκολίες, που δεν είναι πάντα παρούσες, είναι λάθη γραμματικής που κάνει το παιδί όταν μιλάει («έχω δύο γιαγιές», «χτες έχουμε πάει στη θεία»), λάθη συντακτικού («τα παιδιά έκλαιγε», «ο λύκος ήταν μαύρο»), λάθη σημασίας (μπερδεύουν μεταξύ τους λέξεις με κοντινές σημασίες, όπως το ‘μακρύς' με το ‘ψηλός', το ‘έφαγα' με το ‘έχω φάει', ή δεν ξέρουν σωστά τη σημασία συνηθισμένων λέξεων). Συχνά καθυστερούν να «καθαρίσουν» την ομιλία τους, αργώντας να προφέρουν σωστά όλους τους φθόγγους (αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που οι γονείς ζητούν λογοθεραπεία). Και συχνά αργούν να καταλάβουν τις χρονικές έννοιες (‘χτες' και ‘αύριο', ‘πριν' και ‘μετά').
Τα μεγαλύτερα παιδιά (μαθητές) στην αρχή δυσκολεύονται να καταλάβουν πώς ένα σύμφωνο και ένα φωνήεν κάνουν μια συλλαβή (αυτό το βλέπουμε και στη δυσλεξία), κι αυτό μπορεί να είναι μια αιτία να αργήσουν να μάθουν ανάγνωση ή να διαβάζουν για πολύ καιρό συλλαβιστά. Μέσα στα σχολικά βιβλία βρίσκουν πολλές λέξεις που δεν καταλαβαίνουν - και επειδή αυτές οι λέξεις είναι πολλές τα παιδιά δεν ρωτάνε κανέναν τι σημαίνουν όλες αυτές! Αυτό είναι μια σημαντική αιτία που οι γονείς συνήθως δεν γνωρίζουν πως το παιδί τους έχει πολλές άγνωστες λέξεις στο σχολείο. Επειδή δεν απομνημονεύουν εύκολα τη σημασία των λέξεων ή τις ίδιες τις λέξεις, δεν καταλαβαίνουν καλά τον δάσκαλο όταν τους εξηγεί κάτι δύσκολο ή αφηρημένο, π. χ. μαθηματικά ή γραμματική. Και δεν τους είναι εύκολο να απαντήσουν με το σωστό τρόπο, όταν ο δάσκαλος τα εξετάζει. Υπάρχουν παιδιά που παραπονιούνται ότι συχνά τα κοροϊδεύουν στην τάξη «γιατί λένε χαζομάρες». . . Πιο άσχημα τα πάνε με την ορολογία (λέξεις της γραμματικής, της ιστορίας, της βιολογίας) και τους ορισμούς (φιλολογικά, φυσική, χημεία κ. ά. ). Αυτό δεν οφείλεται στο ότι δεν είναι ικανά να σκεφτούν σε υψηλό και αφηρημένο επίπεδο, αλλά στο ότι ο λόγος, η γλώσσα δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν τη γνώση και να εκφράσουν ό,τι γνωρίζουν.
Ευνόητο είναι ότι και στην έκθεση φαίνεται η αδυναμία τους: ο δάσκαλος κάνει συνεχώς παρατηρήσεις για το φτωχό λεξιλόγιο, τις απλοϊκές εκφράσεις, τη συντομία των ιδεών. Για όλους τους παραπάνω λόγους τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να επιδείξουν μια σχολική επίδοση άνω του μετρίου. Και συνήθως κανείς δεν γνωρίζει την αληθινή αιτία γι' αυτό. Κατά κανόνα στην ευρύτερη οικογένεια ενός παιδιού με ΕΓΔ υπάρχουν κι άλλα άτομα που είχαν παρόμοιες δυσκολίες από την παιδική τους ηλικία. Η δυσχέρεια με τη γλώσσα είναι ένα εγκεφαλικό χαρακτηριστικό, που ως ένα βαθμό κληρονομείται σε κάποιον από τους απογόνους. Και είναι συχνό: αφορά το 4-8% των ανθρώπων. Όπως και με άλλες ανθρώπινες αδυναμίες ή ατέλειες, καλούμαστε να βοηθήσουμε τα παιδιά να «γυμνάσουν» τις πιο αδύνατες ικανότητές τους, ώστε να βελτιωθούν. Ο λογοθεραπευτής πρέπει κατ' αρχάς να αξιολογήσει κατά τομείς τη γλωσσική λειτουργία του παιδιού που εξετάζει και κατόπιν να δουλέψει μαζί του σε πολλαπλά επίπεδα, ανάλογα με τις ανάγκες της γλωσσικής εξέλιξης κάθε παιδιού: αρθρωτικό επίπεδο, φωνολογικό και μεταφωνολογικό, γραμματικο-συντακτικό και μεταγλωσσικό, λεξιλογικό και σημασιολογικό.

Καφαντάρης Ιγνάτιος & Πλέσσα Άννα

Εκπαιδευτικό υλικό για την 28η Οκτωβρίου

Εκπαιδευτικό υλικό για την 28η Οκτωβρίου



Αφιέρωμα στον αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας (1940 – 1944)


Σε αυτό το αφιέρωμα συγκεντρώνουμε υλικό, σχολικές γιορτές συναδέλφων, χρονικά, δραστηριότητες, ποιήματα, πεζά, ταινίες που αφορούν το μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας ενάντια στον ιταλικό φασισμό και το γερμανικό ναζισμό (1940 – 1944).
Το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση σχολικών γιορτών την 28η Οκτώβρη, για την καλύτερη οργάνωση της διδασκαλίας που αφορά τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και για την καλύτερη ενημέρωση των συναδέλφων για τα γεγονότα της εποχής.
Αναμένουμε τις προτάσεις και το υλικό των συναδέλφων καθώς το αφιέρωμα θα εμπλουτίζεται διαρκώς.
Εννοείται πως η ποικιλότροπη αξιοποίηση ή διασκευή των υλικών που δημοσιεύεται εδώ είναι ελεύθερη από όλες και όλους τους συναδέλφους με μοναδικό περιορισμό να μην γίνεται χρήση για εμπορικούς λόγους.

Α. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΦΙΣΕΣ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ  ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για να μεταφερθείτε στον σύνδεσμο:
.
Β. ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ
α) Κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ 1943 1945 - Όλα τα φιλμ
Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά.
Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδελφό του Θανάση Παπαδούκα, (οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας).
Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο ίδιος ο Θανάσης Παπαδούκας.
Πληροφορίες για όσα περιγράφει η κάθε σκηνή δείτε από ΕΔΩ!.
β) Ιταλογερμανική εισβολή, Κατοχή, Απελευθέρωση
Πέντε κινηματογραφικά αποσπάσματα μικρής διάρκειας.
.
γ) Ντοκουμέντα της Κατοχής
Καταγραφή της καθημερινότητας και των δεινών που υφίσταντο οι Αθηναίοι εξαιτίας της γερμανικής κατοχής, από τον ερασιτέχνη κινηματογραφιστή Άγγελο Παπαναστασίου.
Δείτε το πρώτο μέροςΔείτε το δεύτερο μέρος.
δ) Ελληνοϊταλικός πόλεμοςΣύντομο (8,5 λεπτών) αφιέρωμα στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.
.
ε)  «Ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945«Ντοκυμαντέρ της Ρένας Χριστάκη (ΕΡΤ, 1983)
Οδοιπορικό στα βουνά, που έζησαν και πολέμησαν οι Αντάρτες, μέσα από τα μάτια των καλλιτεχνών του Αγώνα, ζωγράφων και φωτογράφων.
.
Γ. ΤΑΙΝΙΕΣ 
α) Ο Ντούτσε αφηγείται πώς …κατέκτησε την Ελλάδατου σκιτσογράφου Σταμάτη Πολενάκη.
Εξαιρετική ταινία μικρού μήκους (και η πρώτη κινούμενων σχεδίων που φτιάχτηκε στην Ελλάδα – τύπου «Μίκυ-Μάους» όπως γράφει ο σκηνοθέτης).
Μέσα σε 6,5 λεπτά ξετυλίγεται ο απόλυτος εξευτελισμός του Μουσολίνι και της φασιστικής εκστρατείας του εναντίον της χώρας μας.
.
β) «Education for Death – The making of the Nazi» (ελληνικός τίτλος: «Εκπαίδευση για θάνατο – Η δημιουργία ενός Ναζί»του Gregor Ziemer
Αντιναζιστική ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους (10΄) του 1943, από τον Ουώλτ Ντίσνεϋ.
.
γ) «Η ζωή είναι ωραία»του Ρομπέρτο Μπενίνι
Ιταλική δραματική κωμωδία, παραγωγής 1997, σε σκηνοθεσία Ρομπέρτο Μπενίνι και σε σενάριο του ίδιου μαζί με τον Βιντσέζο Τσέραμι.
Εξαιρετική αντιπολεμική ταινία, γι” αυτό και της συγχωρούνται κάποιες (σημαντικές, αν ήταν ιστορική ταινία) ιστορικές ανακρίβειες. Αν και το φιλμ δεν είναι παιδικό, συνιστάται ανεπιφύλακτα για την ΣΤ΄ τάξη.
Λόγω του μεγάλου μεγέθους της είναι χωρισμένη σε δύο μέρη.
Δείτε το α΄ μέρος
Δείτε το β΄ μέρος
.
δ) «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ«του Ροβύρου ΜανθούληΑντιπολεμική ταινία του 1962, με τον Θανάση Βέγγο και τον Ανέστη Διαμαντόπουλο.
.
ε)«Ο Μεγάλος Δικτάτορας«, του Τσάρλι Τσάπλιν(Δυστυχώς στα αγγλικά. Στο YouTube πάντως, κυκλοφορούν κάποια -έστω ολιγόλεπτα αποσπάσματα- της ταινίας με ελληνικούς υπότιτλους.)
.
στ) «Το ξυπόλητο τάγμα«, του Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρη Θαλασσινού)
Ελληνική ταινία του 1954 (που αναγνωρίσθηκε διεθνώς, αλλά όχι στην Ελλάδα), η οποία αφηγείται την ιστορία των παιδιών του Παπάφειου ορφανοτροφείου της Θεσσαλονίκης και την προσπάθειά τους να επιβιώσουν τα σκληρά χρόνια της Κατοχής, όταν οι Γερμανοί επιτάξανε το ορφανοτροφείο και τα πέταξαν στους δρόμους.
.
ζ) «Ο ουρανός«, του Τάκη Κανελλόπουλου (παραγωγής 1962)Μία από τις κορυφαίες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Βασίστηκε σε διηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον πόλεμο του ’40.
(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ταινία είναι χωρισμένη σε 9 (περίπου δεκάλεπτα) μέρη, τα οποία όμως διαδέχονται το ένα το άλλο αυτόματα, χωρίς να χρειαστεί να κάνετε άλλη ενέργεια πέρα από την επιλογή αναπαραγωγής στο πρώτο βίντεο.
Αν, πάλι, θέλετε τα αποσπάσματα  ξεχωριστά, πατήστε ΕΔΩ!)
.
Δ. ΔΙΑΦΟΡΑ
α) Εικονική αναπαράσταση των πολεμικών επιχειρήσεων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, σε μορφή PowerPoint
ΚΛΙΚ 
στην εικόνα, για να μεταφερθείτε στον σύνδεσμο (Μην ξεχάσετε να ανοίξετε τον ήχο!):
Αν θέλετε να το δείτε σε συνεχόμενη προβολή, πατήστε ΕΔΩ! .
β) Ρεμπέτικα «πολεμικά» τραγούδιαΣυνεισφορά των ρεμπετών (Βαμβακάρης, Χατζηχρήστος, κλπ.) στην εμψύχωση του λαού στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, με γνωστά τους -κυρίως- τραγούδια, τραγουδισμένα με επίκαιρους πολεμικούς στίχους.
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για να μεταφερθείτε στον σύνδεσμο:

Αν θέλετε περισσότερα ρεμπέτικα, πατήστε ΕΔΩ!.
γ) Μνήμες της Κατοχής
Πλούσιο υλικό από το «Ψηφιακό Σχολείο»
.
Ε. ΓΙΟΡΤΕΣ – ΧΡΟΝΙΚΑ-ΘΕΑΤΡΙΚΑ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
(Σημείωση: Τα κείμενα παρατίθενται όπως έχουν αποσταλεί από τους συντάκτες τους, χωρίς άλλη επεξεργασία από εμάς.)
Πατήστε πάνω στους τίτλους, για να κατεβάσετε τα αρχεία στον υπολογιστή σας.
α) Μικροί Ήρωες στον αγώνα για την Ελευθερία      του Δημήτρη Μαριόλη
Θεατρική διασκευή από τον «Μικρό Ήρωα» του Στέλιου Ανεμοδουρά και το διήγημα του Δ. Ψαθά «Οι πιτσιρίκοι».
β) Ψηλά τα χέρια Χίτλερ!      του Δημήτρη Μαριόλη
Θεατρική παράσταση για τη γιορτή της 28ης Οκτώβρη.
γ) Γιορτή 28 Οκτώβρη      της Ρούλας Καρανίκα
.
δ) «Καλησπέρα σας κύριε Δικτάτορα» από την Ρούλα Καρανίκα
.
ε) Δυο φυλλάδια με δραστηριότητες σχετικές με τα μυθιστορήματα της Άλκης Ζέη «Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» (Για τις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού)Για να κατεβάσετε τα φυλλάδια, πατήστε εδώ:
«Το καπλάνι της βιτρίνας»«Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου».
ζ) Τα σκληρά χρόνια της Κατοχής μέσα από τα μάτια των παιδιών
Χρονικό, ποιήματα και κείμενα για την εποχή, μαζί με διασκευασμένα αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου» της Άλκης Ζέη. Συνοδεύονται από προβολή παρουσίασης.
Επιμέλεια: Λαμπρινή Σκέρλου
.
ΣΤ. ΚΕΙΜΕΝΑ
α) Κώστας Βάρναλης: Η βουβή επέτειος 
Χρονογραφημα του Κ. Βάρναλη στον “Ρίζο της Δευτέρας” στις 28/10/1947, για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, πιο επίκαιρο από ποτέ…
γ) Νίκος Ποταμιάνος: Για την 28η ΟκτωβρίουΣκοπός του παρακάτω κειμένου είναι να λειτουργήσει ως στήριγμα για όποιους εκπαιδευτικούς θα ήθελαν να συνδέσουν την γιορτή της 28ης Οκτωβρίου με μια αντιφασιστική στάση, η οποία δυστυχώς αποκτά στις μέρες μας νέα επικαιρότητα.
(Το είδαμε στο Alfavita.)
ε) Η  Αθήνα της ΚατοχήςΑφιέρωμα στην καθημερινή ζωή της κατοχικής Αθήνας, από το ένθετο περιοδικό «7 ΗΜΕΡΕΣ» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (25/4/1999)
ζ) 6 Απριλίου 1941: Η γερμανική επίθεση
Αφιέρωμα στον φοβερό Απρίλη του ’41, από το ένθετο περιοδικό «7 ΗΜΕΡΕΣ» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (7/4/2002)
 η) «Το αυγό του φιδιού: Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη»Αφιέρωμα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (Ε.ΚΕ.ΒΙ.) διαρθρωμένο σε 3 ενότητες:
i. η ερμηνεία του φασιστικού-ναζιστικού καθεστώτος και το ιστορικό του πλαίσιο,
ii. ο φασισμός-ναζισμός στην καθημερινή ζωή,
iii. φασισμός-ναζισμός και τέχνη.
θ) «Το ημερολόγιο ενός αντιφασίστα«
Κείμενο του Αντιφασιστικού Μετώπου Μαθητών Ηλιούπολης