Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Πότε πρέπει να ανησυχώ για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου;
 
 




 

Υπάρχει ένα ευρύτατο φάσμα φυσιολογικών ηλικιών στις οποίες εκδηλώνονται οι βασικές αναπτυξιακές δεξιότητες. Επιπλέον, κάθε δεξιότητα πρέπει να αξιολογείται στο πλαίσιο της γενικής ανάπτυξης του παιδιού. Η καθυστέρηση στην επίτευξη μιας μεμονωμένης δεξιότητας δεν υποδηλώνει κάποιο πρόβλημα. Αυτό, βέβαια, μπορεί να δυσκολέψει τα πράγματα.

Σε γενικές γραμμές, αν ανησυχείτε για την ανάπτυξη του παιδιού σας, πρέπει να συζητήσετε τις ανησυχίες σας με τον παιδίατρο. Έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι οι γονικές ανησυχίες συνδέονται με τον εντοπισμό καθυστερήσεων. Η γονική διαίσθηση είναι ιδιαίτερα σημαντική!



Πού οφείλεται η γλωσσική καθυστέρηση;

Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά όταν η γλωσσική καθυστέρηση είναι ήπια και δεν παρατηρείται καθυστέρηση σε άλλους τομείς, τα αίτια είναι άγνωστα. Η κληρονομικότητα διαδραματίζει ένα ρόλο, αφού τα παιδιά με γλωσσική καθυστέρηση συχνά έχουν γονείς με ιστορικό γλωσσικής καθυστέρησης, μαθησιακών δυσκολιών ή αναπτυξιακής καθυστέρησης.

Σε όλα τα περιστατικά γλωσσικής καθυστέρησης, η ακοή του παιδιού πρέπει να αξιολογείται από έναν ωτορινολαρυγγολόγο. Η ήπια απώλεια της ακοής που συνήθως οφείλεται σε υποτροπιάζουσα ωτίτιδα, ευθύνεται εν μέρει για την ήπια καθυστέρηση της ομιλίας και της γλώσσας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα περισσότερα παιδιά που πάσχουν από ωτίτιδες, δεν έχουν αναπτυξιακή καθυστέρηση. Αν το παιδί παθαίνει συχνά ωτίτιδα (πάνω από 6 φορές ετησίως), είναι σημαντικό να εξεταστεί από το γιατρό. Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η εισαγωγή σωληνίσκου αερισμού του μέσου αυτιού, ώστε να βελτιωθεί η ακοή και η γλωσσική ανάπτυξη.

Σε πολλές περιπτώσεις, η μεμονωμένη γλωσσική καθυστέρηση δηλώνει απλώς ότι ένα φυσιολογικό παιδί αναπτύσσεται με κάπως πιο αργό ρυθμό, χωρίς, ωστόσο, να παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες στη γλωσσική ανάπτυξη. Αυτές οι καθυστερήσεις συνήθως επιλύονται χωρίς καμία παρέμβαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά με γλωσσική καθυστέρηση έχουν μια συγκεκριμένη γλωσσική ανεπάρκεια. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί πρέπει να υποβληθεί σε λογοθεραπεία και θα διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει μόνιμες γλωσσικές δυσκολίες, όπως δυσχέρεια ανάγνωσης και γραφής.

Η γλωσσική καθυστέρηση ενδέχεται να αποτελεί μέρος μιας γενικής αναπτυξιακής καθυστέρησης ή γενικής μειωμένης νοημοσύνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να αποτελεί ένδειξη αυτισμού, ειδικά αν υπάρχουν και άλλες ενδείξεις, όπως προβλήματα στις σχέσεις του παιδιού με τους συνομηλίκους του και δυσκολίες στη χρήση της εξωλεκτικής επικοινωνίας (ανατρέξτε στην ενότητα του αυτισμού).

Ενίοτε, οι γονείς αναρωτιούνται αν η γλωσσική καθυστέρηση σε ένα μικρό παιδί οφείλεται στο ότι τα αδέλφια του μιλούν πριν από αυτό. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι αυτό δεν ευθύνεται για τη σοβαρή γλωσσική καθυστέρηση. Κατά παρόμοιο τρόπο, η έκθεση σε περισσότερες από μία γλώσσες στο σπίτι μπορεί να συνεπάγεται ανάμειξη λέξεων από τις δύο γλώσσες, αλλά δεν συνεπάγεται καθυστέρηση στις βασικές γλωσσικές δεξιότητες. Παρότι υπάρχουν μικρές διαφορές στην ταχύτητα της γλωσσικής ανάπτυξης μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, αυτές είναι επουσιώδεις και δεν συνδέονται με τη σοβαρή γλωσσική καθυστέρηση στα αγόρια. Η γλωσσική καθυστέρηση δεν είναι ποτέ συνέπεια νωθρότητας.


Τι πρέπει να κάνω αν υποπτεύομαι ότι το παιδί μου έχει γλωσσική καθυστέρηση;

Είναι σημαντικό να το συζητήσετε αμέσως με τον παιδίατρο. Η γλωσσική καθυστέρηση πρέπει να εντοπίζεται και να αντιμετωπίζεται το συντομότερο δυνατόν.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν ανευρίσκονται ιατρικά αίτια, εκτός και αν υπάρχει σοβαρή γενική αναπτυξιακή καθυστέρηση. Σε γενικές γραμμές, οι ιατρικές εξετάσεις δεν είναι απαραίτητες και το βάρος πέφτει στις μεθόδους που ευνοούν τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού.

Ο λογοθεραπευτής / λογοπεδικός θα προσφέρει περαιτέρω βοήθεια. Στα μικρά παιδιά, έχει αποδειχθεί ότι η αποτελεσματικότερη μορφή λογοθεραπείας είναι αυτή που παρέχεται από τους φροντιστές του, οι οποίοι βρίσκονται μαζί του σε τακτική βάση, και όχι από το θεραπευτή που συναντάει το παιδί μία φορά την εβδομάδα. Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν σε ειδικά σεμινάρια. Για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα λόγου, όπως προβλήματα άρθρωσης ή τραύλισμα, απαιτείται παρέμβαση από έναν επαγγελματία λογοθεραπευτή.

Μπορείτε να ενισχύσετε τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού με πολλούς τρόπους. Φροντίστε να μιλάτε τακτικά στο παιδί και να χρησιμοποιείτε απλή γλώσσα, στο επίπεδο του παιδιού σας ή λίγο πιο πάνω από το επίπεδό του. Για παράδειγμα, αν το δίχρονο παιδί σας χρησιμοποιεί λίγες λέξεις, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα κατανοεί μακροσκελείς εξηγήσεις ή ιστορίες και δεν θα ανταποκρίνεται. Η απλοποίηση των ιστοριών και οι περιγραφικές λέξεις ή φράσεις στις συνήθεις εικόνες ενός βιβλίου (π.χ. «Κοίτα το σκύλο!» ή «Τι είναι αυτό;») συνήθως εξασφαλίζουν την ανταπόκριση του παιδιού.

Μπορείτε να τραγουδάτε στο παιδί σας, κάνοντας παύσεις μεταξύ των στίχων, ώστε να διαπιστώσετε αν το παιδί ζητάει να συνεχίσετε ή γεμίζει το κενό μόνο του. Είναι μια διασκεδαστική μέθοδος και προάγει τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Η ονομασία των μερών του σώματος ή των ρούχων κατά την ένδυση, το γδύσιμο ή το μπάνιο του παιδιού είναι μια ακόμα καλή μέθοδος για την εισαγωγή της γλωσσικής ανάπτυξης στις καθημερινές δραστηριότητες. Επίσης, φροντίστε να επαναλαμβάνετε αυτά που λέει το παιδί σας – πρόκειται για άλλη μια βοηθητική τεχνική.

Παρατηρήστε την επίδραση της γλωσσικής καθυστέρησης στη συμπεριφορά του παιδιού. Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά όταν η εκφραστική γλώσσα είναι ο μόνος προβληματικός τομέας, τα παιδιά απογοητεύονται καθώς προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους άλλους ανεπιτυχώς. Αν το παιδί σας έχει καθυστέρηση στη δεκτική γλώσσα, είναι σημαντικό να προσαρμόσετε τις υποδείξεις και τις εξηγήσεις σας στις ικανότητές του. Η σοβαρή γλωσσική καθυστέρηση έχει αρνητική επίδραση στο κοινωνικό παιχνίδι και στις σχέσεις του παιδιού με τους συνομηλίκους του. Ο φροντιστής μπορεί να βοηθήσει προσθέτοντας γλωσσικά στοιχεία σε καθημερινές δραστηριότητες ή επαναλαμβάνοντας λέξεις που δεν είναι εύκολα κατανοητές από άλλο παιδί.

Θα πρέπει να οργανωθείτε προσεκτικά προτού το παιδί πάει σχολείο, ώστε να διασφαλιστεί η επαρκής υποστήριξη και ο κατάλληλος προγραμματισμός. Φροντίστε να συναντηθείτε με το διευθυντή πριν από την έναρξη της σχολικής περιόδου. Αν η γλωσσική καθυστέρηση επιμένει δυσχεραίνοντας την ανάγνωση και τη γραφή, η αξιολόγηση του ψυχοθεραπευτή θα αποκαλύψει τα δυνατά και αδύναμα σημεία του παιδιού, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα να δοθούν σωστές συμβουλές στο προσωπικό του σχολείου. Αν το παιδί πηγαίνει ήδη στο σχολείο, είναι σημαντικό να εντοπιστούν οι καθυστερήσεις, η επίδρασή τους στη μάθηση, καθώς και οι δυνατότητες υποστηρικτικής παρέμβασης.

Παρότι δεν είναι εύκολο να αποδεχτείτε ότι το παιδί σας έχει μια αναπτυξιακή καθυστέρηση, με την έγκαιρη βοήθεια θα μεγιστοποιήσετε την αξιοποίηση του δυναμικού του και θα ελαχιστοποιήσετε τις μελλοντικές δυσκολίες.

http://webcache.googleusercontent.com