Υποστήριξη Καρκινοπαθών και των οικογενειών τους
Ανάγκη για υποστήριξη
Ο καρκίνος είναι μία ασθένεια που χαράζει βαθιά τη ζωή και το συναισθηματικό κόσμο του ασθενή και της οικογένειάς του, ανεξάρτητα από την έκβαση της νόσου. Το άγχος και η θλίψη της διάγνωσης, οι παρενέργειες των θεραπευτικών αγωγών - μερικές από τις οποίες μπορεί να αποκτήσουν μόνιμο χαρακτήρα - σε συνδυασμό με τα οποιοδήποτε άλλα προσωπικά, οικογενειακά, οικονομικά ή άλλης φύσης προβλήματα συχνά αποτελούν βάρος δυσβάσταχτο τόσο για τον ασθενή όσο και για τον οικογενειακό και κοινωνικό του περίγυρο.
Σε πολλές χώρες λειτουργούν υπηρεσίες που είναι σε θέση να συνδράμουν τον ασθενή και την οικογένειά του τόσο πρακτικά όσο και ψυχολογικά. [υποστηρικτικοί φορείς]. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η αποσαφήνιση των παροχών που είναι διαθέσιμες στις υπηρεσίες αυτές. Η ενημέρωση σχετικά με το τι είναι η «ψυχολογική» και η «συναισθηματική» υποστήριξη, πως λειτουργούν οι ομάδες υποστήριξης καρκινοπαθών, ποιες εναλλακτικές υποστηρικτικές επιλογές είναι διαθέσιμες και με ποιον τρόπο μπορούν να βοηθήσουν ειδικοί διαφόρων ειδικοτήτων τον ασθενή και την οικογένειά του, μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη.
Συναισθηματική Υποστήριξη
Ως «συναισθηματική υποστήριξη» ορίζεται η βοήθεια που λαμβάνει ο ασθενής και η οικογένειά του για την αντιμετώπιση του φόβου, της μοναξιάς, της οργής και της θλίψης. Δε στοχεύει στην απεμπλοκή συναισθημάτων και σκέψεων, όσο στην πρόσληψη από τον ασθενή της στοργής και της φροντίδας που είναι αναγκαία για τη διατήρηση μίας θετικής στάσης έναντι της νόσου.
Συνήθως, οι συναισθηματικές ανάγκες των ασθενών καλύπτονται από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του ασθενή. Σε περίπτωση ανεπάρκειας ή και έλλειψης τέτοιας υποστήριξης, υπάρχουν φορείς και οργανισμοί που μπορούν να συνδράμουν τον ασθενή και τους οικείους του.
Ψυχολογική Υποστήριξη
Η εμπειρία μιας δυνητικά μοιραίας νόσου δεν μπορεί παρά να ασκεί τρομερή ψυχολογική πίεση στον ασθενή και τους οικείους του. Οι πιθανόν επώδυνες θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι εκάστοτε παρενέργειες - ιδιαίτερα εκείνες που επηρεάζουν την εμφάνιση του ασθενή - ο φόβος της εξέλιξης και της κατάληξης της νόσου επιδρούν επιβαρυντικά στον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο όλων των εμπλεκομένων. Για τους λόγους αυτούς, η υποβοήθηση μέσω ενός ειδικού σε θέματα ψυχική υγείας μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά πολύτιμη.
Η υποστήριξη από έναν ειδικό είναι σημαντική, όχι γιατί ο ασθενής έχει χάσει εξαιτίας της νόσου την ικανότητα για λογική σκέψη, αλλά επειδή αντιμετωπίζει έξαφνα μία κατάσταση που δικαιολογημένα του προξενεί ιδιαίτερη θλίψη, σύγχυση, οργή, πόνο και άγχος. Δυστυχώς, σπάνια οι ασθενείς και οι θεράποντες ιατροί αναγνωρίζουν την ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη, παρ’ ότι είναι αποδεδειγμένο πως το ψυχικό σθένος και η θετική διάθεση μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της νόσου, καθώς διατηρούν τον ασθενή αποφασισμένο να ολοκληρώσει την αγωγή και να μην παραιτηθεί από τον αγώνα για τη ζωή του. Έχει τεκμηριωθεί από δεκάδες σχετικές έρευνες πως η διάθεση του ασθενή βελτιώνει τη γενικότερη λειτουργία του οργανισμού και την ανταπόκρισή του στην εκάστοτε θεραπεία.
Συνεπώς, ανεξάρτητα από τις δηλώσεις του ίδιου του ασθενή, ο οποίος πιθανόν αρνείται πως έχει επηρεαστεί ψυχολογικά εξαιτίας της νόσου ή των παρενεργειών της αγωγής, ο θεράπων ιατρός και οι οικείοι του ασθενή θα πρέπει να είναι ευαίσθητοι όσον αφορά τις ψυχολογικές και συναισθηματικές του ανάγκες.
Ένας ειδικός είναι σε θέση να βοηθήσει ένα καρκινοπαθή να αποδεχτεί και να αφομοιώσει με υγιή τρόπο τις όποιες αλλαγές – σωματικές, σεξουαλικές, οικογενειακές, εργασιακές - επιφέρει στη ζωή του η νόσος. Ας σημειωθεί πως η «υγιής αποδοχή» περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αισθήματα θλίψης και πένθους, τα οποία είναι απολύτως φυσιολογικά. Μπορεί, επίσης, να τον βοηθήσει να αποσυμπιέσει αισθήματα οργής, ενοχών ή φόβου που ελλοχεύουν μέσα του, με αποτέλεσμα να δηλητηριάζουν τη διάθεση και τον ψυχισμό του. Η έκφραση των συναισθημάτων αυτών θα τον ανακουφίσει και θα του δώσει την ευκαιρία να μειώσει την όποια ένταση μπορεί να προκύψει στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ας υπογραμμιστεί πως, για τους ίδιους λόγους, εξίσου υποβοηθητική μπορεί να είναι η ψυχολογική υποστήριξη και για κάποιους συγγενείς του ασθενή.
Η ψυχολογική υποστήριξη είναι μία παράμετρος που, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι σε θέση να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του ασθενή, και είναι σχετικά εύκολο να βρεθεί: παρέχεται από πληθώρα εθελοντών ειδικών που εργάζονται υπό την αιγίδα αντικαρκινικών ενώσεων, συλλόγων και οργανισμών. Συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος να αισθάνεται κάποιος ασθενής ή συγγενής του προσβεβλημένος ή ενοχλημένος σε περίπτωση που προταθεί η προσφυγή σε μία τέτοια πηγή βοήθειας. Αντίθετα, η επιζήτηση υποστήριξης είναι ένδειξη ισορροπημένης και φυσιολογικής αντιμετώπισης του προβλήματος.
Για την πληρέστερη κατανόηση των ωφελειών που μπορεί να προκύψουν από τη λήψη ψυχολογικής υποστήριξης, ακολουθούν μερικές διαφωτιστικές επισημάνσεις σχετικά με τη φύση και το αντικείμενο εργασίας ορισμένων ειδικών σε θέματα ψυχικής υγείας.
Ψυχολόγος
Ψυχολογία ονομάζεται η επιστήμη που μελετά τα διάφορα ψυχικά φαινόμενα και τους νόμους που τα διέπουν. Διακρίνεται σε διάφορους κλάδους, όπως την κλινική ψυχολογία, τη συμβουλευτική ψυχολογία, τη γνωστική, την εκπαιδευτική κ.ά. Από τους κλάδους αυτούς, εκείνοι που σχετίζονται με την υποβοήθηση ασθενών με καρκίνο είναι κυρίως η Συμβουλευτική ψυχολογία, η Κλινική ψυχολογία και η ψυχολογία Υγείας.
Η ψυχολογία, μελετά τη συμπεριφορά των ανθρώπων, εξετάζει τους παράγοντες που την καθορίζουν και την επηρεάζουν και αναζητά τρόπους βελτίωσής της μέσω συγκεκριμένων τεχνικών και μεθόδων. Ο ψυχολόγος προσπαθεί να διαγνώσει και να θεραπεύσει, όπου αυτό είναι δυνατό, συναισθηματικές διαταραχές και προβλήματα προσαρμογής στο κοινωνικό περιβάλλον ενός ανθρώπου. Σε πολλές περιπτώσεις είναι σε θέση να ανιχνεύσει την μελλοντική εμφάνιση τέτοιων δυσχερειών και να προσπαθήσει να τις αποτρέψει.
Μέσο για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι η ψυχοθεραπεία.
Ψυχοθεραπεία ονομάζεται η σχέση επικοινωνίας μεταξύ ενός ψυχολόγου και ενός ατόμου που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση διαφόρων ψυχολογικών, νευρικών ή συναισθηματικών δυσχερειών, στη βελτίωση ψυχολογικών δεξιοτήτων και στην αυτογνωσία.
Κατά την ψυχοθεραπεία, ο ψυχολόγος συναντάται προσωπικά με τον πελάτη του και του παρέχει ένα άνετο και ευχάριστο χώρο επικοινωνίας στον οποίο κυριαρχεί η ειλικρίνεια, η αποδοχή, η εμπιστοσύνη και το ειλικρινές ενδιαφέρον. Μέσω διακριτικών ερωτήσεων και διαφόρων άλλων τεχνικών και μεθόδων, ο ψυχολόγος βοηθά το άτομο να εκφραστεί, να εξερευνήσει βαθύτερα τον εαυτό και τον τρόπο σκέψης του και να δει με αντικειμενικότητα τι μπορεί να κάνει ο ίδιος για να βελτιώσει τη ζωή του. Η ψυχοθεραπεία δεν μας απαλλάσσει από τα προβλήματα, μας εξοπλίζει, όμως, με διάθεση, ιδέες και αποφασιστικότητα για να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Ο ψυχολόγος δεν είναι ιατρός. Γι’ αυτό και δεν είναι σε θέση να χορηγήσει ή να συστήσει φαρμακευτική αγωγή. Στόχος του είναι να αντιληφθεί τις όποιες δυσχέρειες μπορεί να παρουσιάζει η συμπεριφορά ενός ατόμου, να κατανοήσει την αιτία τους, να βοηθήσει το άτομο να τις αναγνωρίσει και να τις βελτιώσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Αν διαπιστώσει την ανάγκη για χορήγηση κάποιου φαρμάκου, τότε παραπέμπει τον ασθενή του σε κάποιον ψυχίατρο για περαιτέρω κατεύθυνση.
Ας σημειωθεί πως η χορήγηση φαρμάκων δε σχετίζεται με τη σοβαρότητα ενός προβλήματος, αλλά με τη φύση του. Μπορεί μία διαταραχή συμπεριφοράς να μην είναι ιδιαιτέρως σοβαρή ή ανησυχητική, αλλά να απαιτεί τη συνδρομή μας φαρμακευτικής αρωγής. Ένας ψυχολόγος, για παράδειγμα, είναι σε θέση να βοηθήσει έναν ασθενή με κατάθλιψη να αντιληφθεί τους λόγους και τις αιτίες που την προκάλεσαν και να τον βοηθήσει να την ξεπεράσει, αλλά τα συμπτώματά της μπορούν να αντιμετωπιστούν κυρίως μέσω φαρμακευτικών αγωγών.
Ο Ψυχολόγος είναι ένας επιστήμων ακροατής. Δεν ενδιαφέρεται να κρίνει ούτε να κατακρίνει. Γνωρίζει πώς να βοηθήσει κάποιον να κατανοήσει τα αισθήματα και τη συμπεριφορά του. Θα τον βοηθήσει να εκφράσει τα ενδόμυχα συναισθήματά του και θα τον κατευθύνει να δει πιο αντικειμενικά και αποστασιοποιημένα τα προβλήματα που τον ταλανίζουν, και θα τον απαλλάξει από ανεδαφικούς φόβους και ανέφικτους στόχους. Ο ασθενής, κατανοώντας καλύτερα τον εαυτό του, θα είναι σε θέση να κατανοεί καλύτερα τους ανθρώπους γύρω του και να βελτιώσει τη σχέση τους μαζί του.
Με τον τρόπο αυτό, ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει ένα καρκινοπαθή να αποφύγει τη σύγχυση που φυσιολογικά συνοδεύει μία τόσο σοβαρή ασθένεια, να εξετάσει τις επιλογές του και να αποφασίσει ώριμα και συνειδητά.
Οι παρατηρήσεις αυτές μας βοηθούν να κατανοήσουμε κάτι εξαιρετικά σημαντικό: ο ψυχολόγος δεν μπορεί να βοηθήσει κάποιον που δε θέλει να βοηθηθεί. Η συνεργασία ψυχολόγου – ασθενή είναι ουσιώδης και προϋποθέτει υπομονή, εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια.
Μολονότι στην Ελλάδα το νομοθετικό πλαίσιο που ορίζει τις συνθήκες και τους όρους με τους οποίους μπορεί να εργαστεί κάποιος ψυχολόγος είναι εξαιρετικά αόριστο, οι ενδιαφερόμενοι είναι σε θέση να βρουν ψυχολόγους έμπειρους και ικανούς να τους βοηθήσουν. Ας σημειωθεί πως κάποιος που έχει τελειώσει μια σχολή ψυχολογίας δε συνεπάγεται πως έχει όντως σπουδάσει το αντικείμενο και είναι σε θέση να βοηθήσει έναν καρκινοπαθή και την οικογένειά του. Είναι θεμιτό να αναζητούνται συστάσεις και να εξετάζονται οι τίτλοι σπουδών και η εμπειρία ενός ψυχολόγου προτού εκκινήσουν οι συνεδρίες.
Οι περισσότεροι από τους αντικαρκινικούς υποστηρικτικούς φορείς που δρουν στην Ελλάδα είναι σε θέση να σας κατευθύνουν σχετικά. [Υποστηρικτικοί φορείς].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου